STAP 1
De legende
De legende legt uit wat er allemaal op de kaart staat. Neem de tijd om de legende goed te bestuderen zodat je begrijpt wat elk symbool betekent. Zo maak je geen fouten bij het kaartlezen.
Bestudeer de legende
Er staat heel wat op de kaart. Gedetailleerde kaarten kunnen honderden verschillende kaartelementen bevatten. Al deze elementen worden netjes opgelijst in de legende. Daar vind je voor elk symbool wat het precies betekent. Bekijk altijd goed de legende als je een nieuwe kaart koopt.
Er zijn lijnvormige, puntvormige en oppervlakte-elementen.
- Lijnvormige elementen zijn bijvoorbeeld wegen, wandelpaden en rivieren. Ze worden als een lijn op de kaart getekend. Het soort lijn laat toe om het onderscheid te maken tussen bijvoorbeeld een wandelweg (die je kan volgen) en een gemeentegrens (waarop je niet kan lopen).
- Oppervlakte elementen zijn bijvoorbeeld bossen, weiland, verstedelijkt gebied of industriezones. Deze zones worden op de kaart ingekleurd en van een raster voorzien.
- Puntvormige elementen zijn bijvoorbeeld een windmolen, een kerk, een kapel of een merkwaardige boom. Omdat puntvormige elementen te klein zijn om ze op de juiste schaal weer te geven, worden ze door een symbool vervangen.
Bestudeer de legende zodat je precies weet wat elk symbool precies betekent. Het voorkomt dat je symbolen verkeerd interpreteert en navigatiefouten maakt.
Een paar voorbeelden:
- Bekijk de verschillende soorten wegen en vooral de soorten paden. Kijk na of er uitgestippelde wandelroutes op je kaart staan afgedrukt.
- Skiliften en hoogspanningsleidingen zijn lelijke elementen in het landschap, maar ze zijn erg zichtbaar en dus goede herkenningspunten bij het navigeren.
- Kijk uit dat je een administratieve grens of een hoogspanningsleiding niet verwart met een weg. Of een winterse skiroute met een zomers wandelpad. Een weg of een pad kan je volgen, de anderen niet.
- Een rivier is doorgaans een blauwe lijn, dat is logisch. Maar hoe wordt een wandelbrug of een doorwaadbare plaats aangegeven? En hoe ziet een moeras er uit?
- Zorg ervoor dat je op kaart het verschil kent tussen een weide, een naaldbos en een loofbos. Het herkennen van het soort terrein helpt je bij het navigeren.
- Bekijk de speciale landschapselementen: een merkwaardige boom, een duin of een toren. Verwar een kappelletje niet met een kerk.
Een deel van de legende van de Belgische TOPO25 kaart. Deze gedetailleerde kaart bevat honderden kaartelementen.
Bestudeer de kaart
Goede wandelkaarten zijn dan wel heel gedetailleerd, maar ze worden doorgaans ontzettend klein afgedrukt. Als beginnend kaartlezer heb je hierdoor al snel de neiging om de kaart onvoldoende nauwkeurig te bekijken. Je bekijkt wel de meest opvallende kaartelementen zoals wegen en paden, maar je hebt onvoldoende oog voor een kapel, een talud of een kleine beek.
Om een kaart nauwkeuriger te lezen kan je een vergrootglas gebruiken. Je zal dan niet alleen de details veel groter zien, je zal je ook beter concentreren op één klein stukje van de kaart.
Ga als oefening eens rustig achterover zitten. Bekijk een klein stukje van de kaart en zoek élk element op in de legende.
Detail van de topografische kaart op schaal 1/25.000 van Rupelmonde.
Je ziet veel meer details als je je concentreert op één klein stukje van de kaart.
Koop een plaatkompas met een vergrootglas. Zo hoef je geen apart vergrootglas aan te schaffen en mee te dragen.
Is de kaart nog up to date?
Kaarten worden niet vaak herdrukt. Het is dus best mogelijk dat de kaartinhoud 5 of 10 jaren oud is en dat je observaties op het terrein niet helemaal meer overeenkomen met wat er op de kaart staat. Wandelpaden kunnen verdwijnen, woningen worden bijgebouwd en er zijn wandelgebieden die verdwijnen of door natuurverenigingen opnieuw opengesteld worden voor wandelaars.
Kijk dus altijd na of er een datum van uitgave op de kaart staat afgedrukt.
Kaarten geven soms twee datums: de datum van (her)druk en, veel belangrijker, de datum dat de kaartinhoud voor het laatst werd bijgewerkt.
Voor de experts : de term ‘map datum’ of ‘geodetic datum’ heeft niks te maken met de ouderdom van de kaart. Deze term verwijst naar de ellipsoïde die gebruikt werd om het aardoppervlak wiskundig weer te geven (voorbeeld: WGS84). Deze wiskundige aardbol wordt dan op een vlakke kaart geprojecteerd. Dit is leuk om weten, maar je hebt deze kennis niet nodig om goed te kunnen kaartlezen.
Deze topografische kaart van Dinant werd in 2015 gedrukt, de kaartinhoud is in 2013 bijgewerkt.
