Materiaal en wandeltechnieken voor bergtochten
Ga je in het vlakke België of Nederland wandelen, dan heb je voldoende aan een wandelkaart en een paar goede wandelschoenen. Plus een regenjas, een dagrugzakje en een lunchpakket. Maar welk materiaal en welke wandeltechnieken heb je nodig voor bergtochten in de Alpen?
In de bergen hebt je niet alleen goede bergschoenen nodig. Er zijn nog verschillende andere uitrustingstukken die je echt wel nodig hebt als je veilig in de bergen wil wandelen. Ook je wandeltechnieken voor moeilijk en steil terrein zal je moeten aanscherpen.
In dit artikel vind je een grondig overzicht van het materiaal en de wandeltechnieken die je in de bergen nodig hebt. Hiermee kun je zelf aan de slag voor een dagtocht of een huttentocht. Wil je je nog meer informatie, dan vind je achteraan dit artikel een verwijzing naar lectuur die je nog verder helpt.
Kies bergpaden met een niveau dat je aankan
Bergwandelen is niet zonder risico’s. Ga je in de bergen wandelen, dan moet je goed uitkijken dat je geen wandelroutes kiest die voor jou te moeilijk zijn. Elk Alpenland heeft een tabel opgesteld met een waardenschaal die de moeilijkheidsgraad van een bergpad aangeeft. Het is belangrijk dat je die schaal begrijpt zodat je goed weet welke moeilijkheidsgraden je (niet) aankunt.
Waardenschalen geven de moeilijkheidgraad aan van een bergpad.
Verbeter je staptechnieken
Door je staptechniek te verbeteren zal je tredzekerheid toenemen en kan je steeds moeilijker bergpaden bewandelen. Op moeilijk terrein stappen leer je uiteraard vooral door praktijkervaring op te doen, maar je kan sneller op weg als je weet welke staptechnieken je op welk terrein kunt toepassen. Je leert hoe je maximaal gebruik maakt van het wrijvingsoppervlak van je wandelschoenen en hoe je wandelstokken gebruikt.
Moeilijk terrein overwinnen in de Alpen
Draag in de bergen goede bergschoenen
In de bergen draag je andere schoenen dan in het vlakke België en Nederland. Klassieke wandelaars kiezen in de bergen voor B/C schoenen. Deze schoenen zijn geschikt voor allerlei terrein in een laag- midden- en hooggebergte. Je kan er ook eenvoudige sneeuwvelden en rotspartijen mee oversteken. Ze hebben een goede zool zodat je niet uitglijdt op gladde rotsen en ze hebben een waterdicht membraan (zoals Gore-Tex (c)) en een hoge schacht waarmee je voeten droog blijven bij het oversteken van bergbeken. Mits een voldoende stijve zool en een klimneus kan je er ook Via Ferrata mee beklimmen.
Alternatieve schoenen
Je hebt de keuze tussen de super-klassieke lederen schoenen (onverwoestbaar maar vrij zwaar) en schoenen die waar mogelijk kunststof gebruiken om ze lichter te maken. Wil je nog lichter stappen, dan kan je voor A/B schoenen kiezen. Bij droog zomerweer is dit een goede alternatieve keuze, maar je moet er dan wel rekening mee houden dat dit type schoenen veel minder steun geeft. Heb je geen goed evenwichtsgevoel of geen stevige enkels, kies dan toch maar voor de traditionele B/C schoenen.
Klassieke bergwandelaars kiezen voor B/C schoenen.
Neem in de bergen altijd wandelstokken mee
Vandaag gaat geen enkele bergwandelaar nog de bergen in zonder wandelstokken. Wandelstokken gebruik je niet alleen om je op te duwen bij het beklimmen van een steile helling, ze zijn ook nuttig om je knieën te ontlasten bij een steile afdaling. En ze verhogen je veiligheid omdat ze je helpen om op moeilijk terrein beter je evenwicht te bewaren.
Bij het rotsklimmen en op Via Ferrata gebruik je geen wandelstokken. Daarom moeten wandelstokken inschuifbaar zijn zodat je ze makkelijk in je rugzak kunt wegbergen.
Wandelstokken in een berghut
Welk materiaal heb je nodig in de bergen?
Schoenen, sokken en gaiters
Naast je bergschoenen neem je twee paar technische wandelsokken mee, zodat je altijd een paar reserve sokken hebt. Je kan je natte sokken ’s middags wisselen en ze ’s avonds in de berghut uitwassen. Korte gaiters zijn nuttig als je door sneeuw stapt of bij regenweer om te voorkomen dat er water in je schoenen insijpelt.
Rugzak
Als rugzak heb je voor een huttentocht een middelgrote rugzak nodig met een inhoud van 30 tot 55 liter, afhankelijk van hoeveel spullen je meeneemt. Koop een echte bergrugzak waar je wandelstokken aan kunt bevestigen. Berg je spullen op in waterdichte rolzakken (drybags) zodat ze niet nat worden als je rugzak niet waterdicht is.
Kledij
Draag meerdere lagen volgens het 3-lagenprincipe. Neem naast een short en twee T-shirts steeds warme kledij mee (fleece trui, lange broek, donsjasje). In de zomer koelt het ’s avonds en bij regenweer sterk af in de bergen. Een waterdichte regenjas en een regenbroek zijn een must. Neem ook een petje mee om je te beschermen tegen de zon en een muts, een bandana en een paar dunne handschoenen. Neem een minimale set reservekledij mee (ondergoed, joggingbroek en merino trui). Je kan erin slapen en je hebt ze nodig als je bij slecht weer doornat wordt. Een zwempak is fijn als je een duik wil maken in een fris bergmeer.
Eten en drinken
Als je in een berghut half pension boekt, dan krijg je er een stevig avondmaal en een goed ontbijt. Voor ’s middags neem je dan enkele snacks zoals powerbars mee zodat je de dag doorkomt. Kom je tijdens de dagtocht voorbij een berghut, dan kan je die snacks makkelijk aanvullen door op het terras soep of dessert bestellen. Toch houden sommige bergwandelaars er aan om een flink brood, worst en kaas mee te nemen. Om onderweg te drinken volstaat het om 1 tot 1,5 liter water mee te nemen. In de Alpen vind je altijd wel een bergriviertje met drinkbaar water.
Voor de berghut
Berghutten voorzien doorgaans dekens en hoofdkussens, maar dat is niet altijd zo. Daarom is het aan ter raden om een liner of dunne slaapzak mee te nemen. Dat is ook een stuk hygiënischer. In een berghut mag je geen wandelschoenen dragen. Er zijn meestal pantoffels voorzien, maar ook hier kan je voor de hygiëne best je eigen lichtgewicht pantoffels zoals crocks meenemen. Denk ook aan een kleine toiletzak. Omdat er in zo’n hut nogal gesnurkt wordt is het een goed idee om oordopjes te voorzien. In een hut laat je geen afval achter. Neem dus een afvalzakje mee voor de verpakkingen van je middagsnacks. Wil je ’s avonds iets te doen hebben, dan kan je gebruik maken van de gezelschapspelen die je in elke hut aantreft. Je kan ook een e-reader meenemen. Vergeet niet om voor je electronica opladers mee te nemen en denk aan een USB verdeelstekker, er is in een berghut altijd een tekort aan stopcontacten. Een hoofdlamp is nuttig als er onvoldoende licht is in de slaapruimte. Neem voldoende cash geld mee, niet elke berghut heeft een internetconnectie om met je bankkaart te betalen.
Kleine spullen
Neem een multifunctioneel (‘zwitsers’) zakmes mee, een kleine EHBO-set, een zonnebril, zonnesmeer en lipstick. Een stoffen zakdoek kan je uitwassen en hij is milieuvriendelijker dan papieren zakdoekjes. Een zitmatje is handig als je geen droge plaats vindt tijdens de picknick. Neem wat WC papier mee voor onderweg. Denk ook aan je autosleutel, portefeuille, leesbril en notitieboekje.
Een smartphone of een Garmin inReach zijn nuttig om in noodgevallen de hulpdiensten te verwittigen. Foto’s neem je met een lichtgewicht fototoestel of met je smartphone.
Navigeren doet iedereen op de manier die hij verkiest: met een papieren kaart en een kompas, met een app op je smartphone of met een wandel-gps of outdoorhorloge. Denk aan een powerbank als je veel electronica gebruikt.
Navigatietechnieken in de bergen
De wandelpaden in de bergen zijn doorgaans goed aangegeven met wegwijzers en terreinmarkeringen. Toch is het belangrijk dat je goed kunt navigeren. Een gouden regel is dat je in de bergen NOOIT van het pad afwijkt. Je zal versteld staan hoe onmogelijk het terrein wordt als je je eigen route baant. Loop je verloren, dan is er maar één oplossing: keer op je stappen terug tot op het laatste punt waarvan je zeker bent dat je nog op de juiste route was.
Om niet verloren te lopen zijn elektronische navigatiemiddelen zoals een wandel-gps of een app op je smartphone handiger en veiliger dan een wandelkaart. In tegenstelling tot een papieren kaart toont de satellietnavigatie precies waar je bent én je kunt je wandelspoor opnemen zodat je steeds op je stappen kunt terugkeren, ook bij hevige mist.
Overnachten in berghutten
Berghutten zijn een speciale habitat. Some love it, some hate it. Er zijn de snurkers, de drukte, de stinksokken en het basic voedsel. Maar er zijn ook de fantastische uitzichten, de nachten vol sterren, de warme houtkachel en het lekker glas bier of wijn.
Veiligheid in de bergen
De kans op een ongeval in de bergen is vele malen groter dan in een vlak wandelgebied zoals Vlaanderen en Nederland. Je kan dus maar beter goed voorbereid zijn zodat je weet wat je moet doen mocht er zich een ongeval voordoen.
Start to Via Ferrata
Via Ferrata houden het midden tussen wandelen en klimmen. Deze routes zijn ontstaan in Italië, toen soldaten zich in de Alpen over gevaarlijke paden en klimroutes een weg zochten naar hooggelegen verdedigingsposten. Om de routes te beveiligen werden er stalen ladders en kabels aangebracht. Vandaag zijn de oude Via Ferrata kabels al lang vervangen door veiliger en moderner materiaal, maar de naam is gebleven.
Via Ferrata zijn schitterende routes waarmee niet-klimmers toch in staat zijn om soms waanzinnig moeilijke paden en klimroutes te volgen. Om je te beveiligen heb je een Via Ferrataset nodig, dat is een leeflijn die je op de kabel met een musketon bevestigt en die bij een val de schok absorbeert. Je draag ook een klimharnas, een helm en handschoenen om je handen tegen de stalen kabels te beschermen.
Begin niet aan een Via Ferrata zonder een goede uitrusting en zonder eerste een basisopleiding te volgen.
Verder lezen: boeken over bergwandelen
Op het internet vind je tal van boeken en websites over bergwandelen. Ook wandelgidsen over bergtochten in de Alpen (Cicerone en Rother) geven in hun inleidiing vaak nuttige informatie.
Wandelboeken
Naast ons eigen boek ‘Hiking & Trekking’ dat bij deze website hoort is er ook ‘Hoe word ik bergwandelaar’, een boek dat de focus legt op bergwandelen.
Beide boeken zijn te koop bij reisboekhandel Alta Via.
Start to Via Ferrata
Dit boek vertelt je alles wat je moet weten over Via Ferrata. Het wordt als handboek gebruikt bij Via Ferrata opleidingen.
Het boek is te koop bij de Vlaamse Klim- en Bergsport Federatie (KBF).
Een opleiding volgen
Wandelen in de bergen kan je zelf leren, door erover te lezen en door zelf stap voor stap ervaring op te bouwen. Je kan ook leren van ervaren bergwandelaars door hun materiaal en staptechniek te observeren en na te bootsen. Of je kan een groepje vormen met vrienden die meer ervaring hebben.
Wil je liever een opleiding volgen, dan kun je een cursus volgen bij een bergsportvereniging of een commerciële outdoororganisatie. Wil je starten met Via Ferrata, doe dat dan niet op eigen houtje maar volg zeker een cursus.
Een derde mogelijkheid is om je in te schrijven voor een georganiseerde huttentocht, zo leer je meteen in de praktijk hoe het gaat.
Op het internet vind je tal van organisaties en bedrijven die cursussen en begeleide tochten aanbieden.
Opleidingen
Hiking Advisor organiseert opleidingen voor bergwandelaars. De opleidingen zijn van uitstekende kwaliteit en budgetvriendelijk.
Opleidingen
Bij de Vlaamse Klim- en Bergsport Federatie (KBF) kun je cursussen volgen en inschrijven voor georganiseerde huttentochten.
