Hoe kies je de juiste slaapzak?
Hoe kies je de juiste slaapzak?
Foto: Op stap in het koude Noorwegen kan je een warme slaapzak goed gebruiken.
Een slaapzak heeft maar één doel: je ’s nachts lekker warm houden. Maar een slaapzak moet niet alleen goed isoleren, je moet hem ook makkelijk in je rugzak kunnen meenemen. Daarom mag hij niet te zwaar zijn en moet hij een klein pakvolume hebben.
Heb je een nieuwe slaapzak nodig, lees dan hier alles wat moet weten voor je naar de winkel trekt.
De anatomie van een slaapzak
Een slaapzak heeft een heel eenvoudige constructie. Hij is niet meer dan een grote zak die verdeeld is in luchtkamers. Die luchtkamers zijn gevuld met isolatiemateriaal dat je warm houdt.
Om ook je voeten warm te houden is een slaapzak voorzien van een voetbox met extra vulling. De rits is voorzien van een isolerende tochtslurf en de kap heeft rijgkoord die je kan aansnoeren zodat er ook daar geen warmte verloren gaat.
Dons of synthetisch?
De kwaliteit van een slaapzak wordt bepaald door de kwaliteit van het isolatiemateriaal waarmee hij gevuld is. Je hebt hierbij de keuze tussen een donzen slaapzak en een slaapzak die gevuld is met synthetisch materiaal.
Dons wordt gewonnen uit de veerpluisjes van watervogels. Het is een natuurlijk, zacht en aangenaam materiaal dat uitstekend isoleert tegen de koude. Een slaapzak die gevuld is met veertjes is niet alleen warm, hij is ook licht om mee te nemen en hij heeft een klein pakvolume in je rugzak. Dons heeft maar één nadeel: de veertjes kleven als ze nat worden, waardoor een natte donzen slaapzak onbruikbaar is. Kies je voor een donzen slaapzak, dan moet je hem goed droog houden.
Synthetische slaapzakken zijn gevuld met kunstdons. Ze zijn goedkoper dan echte donzen slaapzakken, maar ze zijn zwaarder en hebben een groter opbergvolume. Ze hebben hebben maar één voordeel: ze blijven warm als ze nat zijn. Dat is nuttig voor speleologen die in vochtige omstandigheden overnachten, maar wandelaars houden hun slaapzak droog. En ze kiezen omwille van het gewicht en pakvolume bijna uitsluitend voor donzen slaapzakken.
Met een beetje zorg zal je er vast en zeker in slagen om je slaapzak goed droog te houden. Berg hem tijdens het transport op in een waterdichte rolzak en pak hem alleen uit nadat je je tent hebt opgezet. Heb je ’s nachts in je tent last van condensatievocht, laat dan je slaapzak bij goed weer luchten zodat hij terug volledig opdroogt.
De Fill Power bepaalt de kwaliteit van de slaapzak
Hoe meer een slaapzak zich opblaast, hoe meer lucht hij vasthoudt en hoe beter hij isoleert tegen de koude. De uitzetbaarheid van het gebruikte dons is dus een maat voor de kwaliteit van de slaapzak. Deze wordt uitgedrukt in Fill Power (FP). De FP-waarde wordt bepaald door 30 gram dons in een cylinder samen te drukken en daarna los te laten. Het volume waartoe het dons uitzet (in cubic inch) is een maat voor de kwaliteit van het dons.
Dons met een FP-waarde vanaf 650 cuin is van goede kwaliteit. Hoogwaardig dons met een FP-waarde van 850 of 900 cuin wordt alleen in de allerbeste slaapzakken gebruikt.
Het vulgewicht bepaalt hoe warm de slaapzak is
Zo eenvoudig is het: hoe meer dons er in een slaapzak zit, hoe beter hij isoleert tegen de koude. De hoeveelheid dons in een slaapzak wordt aangegeven door het vulgewicht (Fill Weight of FW). Dat vulgewicht wordt vermeld in de naam van de slaapzak. Een ‘Panyam 450’ zal 450 gram dons bevatten, een ‘Panyam 600’ bevat 600 gram dons.
De Payam 450 van Cumulus heeft een FW van 450 gram dons met een FP van 850 cuin. Hij slaapt comfortabel tot 0°C.
De Payam 600 heeft een FW van 600 gram dons met een FP van 850 cuin. Hij slaapt comfortabel tot -6°C.
Tot welke temperatuur houdt een slaapzak je warm?
Het isolerend vermogen van een slaapzal wordt getest met de normen ISO 13517 of ISO 23517. Men trekt een pop thermisch ondergoed aan en plaatst die in slaapzak. Die gaat in een vrieskamer die afgekoeld wordt terwijl het warmteverlies wordt gemeten.
Zo bekomt men een aantal grenswaarden, je vindt ze terug op het etiket van de slaapzak.
Voorbeeld van een etiket op een slaapzak.
De maximum temperatuur geeft aan hoe warm het mag zijn voor je het in de slaapzak te heet krijgt. Dat is fijn om weten, maar deze waarde wordt zelden op het etiket van een slaapzak vermeld.
De comfort temperatuur geeft de minimumtemperatuur aan waarbij een doorsnee persoon nog comfortabel slaapt. Het is de belangrijkste grenswaarde waarmee je rekening houdt bij het aankopen van een slaapzak.
De limiet temperatuur geeft aan bij welke temperatuur een opgekrulde man nog min of meer comfortabel slaapt. Koukleumen zullen bij deze temperatuur wakker worden van de kou.
De extreem of risk temperatuur geeft aan vanaf welke temperatuur je in de slaapzak onderkoeld geraakt. Het is een situatie waarin je niet verzeild wil geraken.
Welke comfort temperatuur heb je nodig?
Het is belangrijk om een slaapzak met de juiste comfort temperatuur te kopen. Koop je hem te koud, dan ligt je ’s nachts te bibberen van de kou. Maar koop hem ook niet te warm, want dan moet je hem openritsen om af te koelen. Een te warme slaapzak is bovendien onnodig volumineus, hij weegt veel te zwaar en hij is een stuk duurder dan een minder warm exemplaar.
Koop een slaapzak met een comfort temperatuur die overeenstemt met de minimum temperatuur waarbij je moet slapen. Die temperatuur vind je terug in het klimatogram van de streek waar je naar toe trekt.
Ga je bijvoorbeeld in de zomer naar Chamonix, dan vind je op de website van Meteoblue dat de minimumtemperatuur er in juli 10 graden celsius is. Dat is de comfort temperatuur van de slaapzak die je nodig hebt.
Bourg St-Maurice is het weerstation in de buurt van Chamonix. De gemiddelde minimumtemperatuur (blauwe lijn) is er in juli 10°C. De gemiddelde maximumtemperatuur (rode lijn) is er in juli 26°c.
Ga je niet alleen in Chamonix maar ook hoog in de bergen slapen, dan moet je rekening houden met de minimumtemperatuur die je op die hoogte kan verwachten.
De temperatuur daalt met 0,6 tot 1 graad celsius per 100 meter hoogteverschil. Bivakkeer je bijvoorbeeld op 2000 meter, dan slaap je 1000 meter hoger dan Chamonix. Daar is de minimumtemperatuur 10 graden lager. Kies dan niet voor een slaapzak met een comfort temperatuur van 10 graden maar voor een comfort temperatuur van 0 graden.
Hoe sterk moet je slaapzak zijn?
Het totaalgewicht van een slaapzak is de som van het vulgewicht van het isolerend materiaal en het gewicht van de omhullende stof. Om het gewicht van je slaapzak laag te houden kies je dus best voor een stof die zo licht mogelijk weegt en die toch nog voldoende sterk is.
De sterkte van een stof wordt bepaald door de dikte van de draad waarmee ze geweven is. Die wordt uitgedrukt door de maat ‘denier’. Een denier geeft aan hoe hoeveel gram een draad met een lengte van 9000 meter weegt. Een zijden draad met een lengte van 9000 meter weegt 1 gram en is dus 1 denier.
Voor slaapzakken wordt meestal een stof van 10 tot 20 denier gebruikt, die is licht en toch voldoende robuust. Ultra-light slaapzakken proberen nog gewicht te besparen en kiezen voor een stof van slechts 7 denier. Deze slaapzakken zijn erg kwetsbaar en ze hebben ook het nadeel dat de stof makkelijk tussen de rits klemt.
Een rechthoekige slaapzak, een mummie of een quilt?
Om gewicht te besparen en om je warm te houden moet een slaapzak goed om je lichaam passen. Daarom is een slaapzak met een mummie-vorm meer geschikt dan een rechthoekige slaapzak.
Om nog meer gewicht te besparen kan je voor een quilt kiezen. Je kan een quilt vergelijken met een donsdeken (voorzien van een voetbox) dat je aan je slaapmat vastmaakt. Je slaapt hierbij rechtstreeks op je slaapmat, vertrekkend van het idee dat dons onder je lichaam alleen maar samengedrukt wordt en daardoor niet veel warmte geeft. Toch is een quilt nooit zo warm en comfortabel als een slaapzak. Hij wordt daarom alleen door ultra-light wandelaars gebruikt.
Een binnenslaapzak of liner
Om je slaapzak aan de binnenzijde netjes te houden kun je een flinterdunne zijden liner aanschaffen. In de winter kies je beter voor een liner uit fleece, die kan de comfort temperatuur van je slaapzak gevoelig doen toenemen. Zo kan je de aanschaf van een winterslaapzak uitstellen. Je kan een warme liner ook gebruiken om in een berghut te overnachten.
De Reactor Extreme van Sea to Summit zou je slaapzak tot 15 graden warmer maken.
Hoe koop je een slaapzak?
Bepaal eerst welke comfort temperatuur je slaapzak moet hebben. Raadpleeg hiervoor het klimatogram van de wandelstreek waar je naar toe trekt. De meeste wandelaars kopen twee slaapzakken, één voor de zomer en één voor de winter. Een donzen slaapzak met een FW-waarde van 400 gram is een goede zomerslaapzak, een slaapzak met een FW-waarde van 800 gram is in goede winterslaapzak voor wandelstreken met een gematigd klimaat.
Als je budget het toelaat, kies dan voor een donzen slaapzak met een zo hoog mogelijke FP-waarde, 850 cuin of meer. Zo spaar je volume en gewicht. Een stof van 10 tot 20 denier is licht en toch voldoende robuust.
Omdat dons geen vocht verdraagt zijn kwalitatieve donzen slaapzakken behandeld met een waterafstotende laag. Er zijn ook merken die de veertjes zelf behandelen met zo’n laag.
Een slaapzak in mummie-vorm is efficiënter dan een rechthoekige slaapzak. Ben je erg groot, kies dan een lengte die voor jou geschikt is door de slaapzak in de outdoorwinkel te passen.
Slaapzakken met een volledig rits zijn het handigst om aan te trekken. Je kan ook twee slaapzakken aan elkaar vastmaken als je er een met een linkse rits en een met een rechtse rits kiest. Wil je gewicht besparen, kies dan voor een slaapzak met een 3/4 rits, die zijn ook iets warmer. Slaapzakken met een nog kortere rits of géén rits zijn nog warmer, maar ze zijn onhandig om aan te trekken en moeilijker om te luchten.
Hoe was je een slaapzak?
Hou je slaapzak zo lang mogelijk netjes met een liner of door thermisch ondergoed te dragen. Is hij toch vuil, dan kan je hem wassen. Een donzen slaapzak wassen is helemaal niet moeilijk.
Een slaapzak was je het makkelijkst in een wasmachine. Kijk uit of je wasmachine een trommel heeft die 9 kilogram aankan. Is dat niet zo, ga dan naar de wasserij.
Was de slaapzak op een programma voor delicate was en niet warmer dan 30 graden. Sluit de rits en draai de slaapzak binnenstebuiten. Gebruik een speciale zeep uit de outdoorshop. Zit er na de wasbeurt nog zeep in de trommel, draai dan nog een extra spoelbeurt.
Na het wassen stop je de slaapzak in de droogkast. Droog hem op de laagst mogelijke temperatuur. Stop er een paar droogballen of tennisballen bij zodat de donsveertjes tijdens het drogen goed losgemaakt worden. Blijven de veertje toch kleven, draai dan nog een extra droogbeurt.
Na de droogbeurt laat je de slaapzak nog een paar dagen goed uitdrogen voor je hem wegbergt. Je kan eventuele donsvlokken losmaken door je slaapzak een zachte massage te geven.
Je kunt een slaapzak wassen in een wasmachine en daarna drogen in de droogtrommel.
